Cơm trưa hay “lunch box” là một trong những cách người ta dùng để gọi cơm hộp mang từ nhà đi. Vì thế nhiều người cũng hiểu từ bento theo nghĩa này. Tuy nhiên, trong nền văn hóa ẩm thực Nhật, bento còn hơn cả một món ăn. Những hộp Bento nhỏ xinh được chế biến đa dạng các nguyên liệu đảm bảo dinh dưỡng khi sử dụng. Đặc biệt hơn, những hộp cơm còn được biến tấu, trang trí với đa dạng hình thù độc đáo. Những hộp cơm ấy được gọi là Kyaraben Bento – nghệ thuật làm cơm hộp chỉ có tại Nhật Bản. Đây là cách người Nhật sử dụng để kích thích mong muốn ăn của mọi người. Dần dần nó trở thành nét đẹp văn hóa ẩm thực xứ sở hoa anh đào.
Bento – văn hóa làm cơm hộp độc đáo của Nhật
Bento là tên gọi của món cơm hộp phổ biến ở xứ sở hoa anh đào. Ngay từ thời xa xưa, ở tận những năm đầu thế kỷ 14, nghệ thuật bento đã xuất hiện trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản. Lúc này, nghệ thuật bento hầu như chỉ tồn tại như là một nét văn hóa ẩm thực ở cung đình hay giới quý tộc Nhật Bản. Nó không phổ biến trong tầng lớp bình dân.
Mãi đến giữa thế kỷ 20, nghệ thuật cơm hộp bento mới bắt đầu lan rộng trong xã hội. Sau đó món ăn này được mọi tầng lớp từ học sinh, sinh viên, công chức văn phòng hay những người lao động bình thường đón nhận. Cuối cùng bento phát triển thành nét văn hóa ẩm thực độc đáo này.
Kyaraben Bento, cách làm cơm hộp “đẹp không nỡ ăn”
Trước kia, nghệ thuật bento truyền thống gắn liền với tầng lớp quý tộc. Họ không chú trọng lắm phần trình bày. Người ta chủ yếu chú trọng sao cho gọn gàng, đẹp mắt, tao nhã là được. Thế nhưng, khi xã hội ngày càng phát triển, văn hóa bento phổ biến ở mọi tầng lớp Nhật Bản. Lúc này nghệ thuật bento bắt đầu phân nhánh. Nó phát triển thành một nét độc đáo riêng. Kyaraben Bento là một trong số đó.
Kyaraben Bento hay còn gọi là Charaben Bento. Đây là một loại cơm hộp được trang trí theo nhân vật hoạt hình, dễ thương. Với kiểu trang trí ngộ nghĩnh, đáng yêu – Kyaraben Bento ngày càng được nhiều người ưa chuộng, nhất là thanh niên và trẻ em ở Nhật Bản. Với mục đích làm cho hộp cơm sống động hơn, trẻ con sẽ chăm ăn và ăn nhiều nên những hộp cơm Kyaraben luôn tràn đầy màu sắc tươi vui. Nó được biến tấu cùng những hình thù nhân vật ngộ nghĩnh.
Kyaraben Bento xuất hiện rất nhiều nhân vật hoạt hình. Ví dụ như hình mèo Kitty, mèo máy Doraemon, nhóc Maruko, Pikachu. Hay gần đây nhất là mèo Totoro trong phim Hàng Xóm Tôi Là Totoro…
Ngoài các nhân vật hoạt hình thì đôi khi nhờ sự khéo tay và sáng tạo của người làm cơm mà Kyaraben Bento còn có thể là những chú lợn xinh xắn. Hoặc có thể là những chú mèo, chú gấu dễ thương. Chính những nhân vật đáng yêu, nhí nhảnh này từ hộp cơm đều khiến các bạn trẻ thích thú và có ý thức mang cơm theo ăn mỗi ngày hơn.
Kyaraben Bento, nét đẹp ẩm thực trong đời sống người Nhật
Có lẽ không nhiều bạn biết rằng, ở Nhật Bản có một truyền thống là mang cơm theo ăn khi đi học hoặc đi làm. Do đây là loại cơm hộp được giới trẻ yêu thích nên Kyaraben Bento thường dễ bắt gặp trong trường học, công ty, khu vui chơi dã ngoại, điểm ngắm hoa anh đào…
Ở Nhật Bản hiện nay, người phụ nữ, người nội trợ trong gia đình chính là những nghệ sĩ sáng tạo ra bento mỗi ngày. Mỗi sáng, người vợ, người mẹ phải thức dậy thật sớm và chuẩn bị cơm hộp cho chồng, con mang theo. Những hộp cơm bento là nguồn thức ăn cung cấp dinh dưỡng. Cùng với đó nó còn chứa đựng tấm lòng quý giá của người đã làm ra nó.
Ngoài ra, ở Nhật Bản cũng bắt đầu xuất hiện nhiều cửa hàng bán cơm hộp. Mục đích là để phục vụ cho những người bận rộn không có thời gian chuẩn bị. Tuy nhiên, loại hình bán cơm hộp này cũng không phát triển mạnh. Nguyên nhân là bởi trở ngại lớn nhất của họ chính là những người nội trợ tự tay chuẩn bị bữa ăn cho người mình yêu thương.
Ngày nay, để đơn giản hơn trong khâu chuẩn bị bento thì các dụng cụ làm bento đã bắt đầu phổ biến. Khi có dụng cụ, khuôn mẫu thì việc làm ra bento với hình động vật ngộ nghĩnh không còn là quá khó khăn, tốn thời gian. Chính điều này càng khiến cho nghệ thuật bento nói chung hay Kyaraben Bento nói riêng có dịp phát triển rực rỡ hơn bao giờ hết. Thậm chí nó còn lan rộng sang nhiều nước khác. Việt Nam cũng là một trong số quốc gia đó.
Một số loại bento Nhật Bản
Thực tế ở mỗi vùng miền, mỗi thời kỳ, cơm hộp Bento được biến tấu thành nhiều kiểu với nhiều hình thức khác nhau. Nhưng đến hiện nay, chúng ta có thể gặp nhiều nhất là những loại sau:
– Hinomaru Bento: Đây là kiểu cơm hộp đơn giản, thường có tên gọi là cơm quốc kì. Thành phần chỉ gồm cơm trắng và một quả mơ muối màu đỏ để ở giữa. Món này có điểm tương đồng với màu cờ của Nhật Bản.
– Shokado Bento: Là cơm được đựng trong hộp gỗ sơn mài, vô cùng sang trọng. Loại này chủ yếu được dùng cho vua chúa, quý tộc thời xa xưa tại các buổi tiệc ngoài trời như tiệc trà hay ngắm hoa anh đào.
– Oekakiben: Là loại Bento kỳ công bậc nhất. Người làm sẽ dùng cơm và nguyên liệu nấu ăn để vẽ thành một bức tranh.
– Kyaraben: Là cơm hộp Bento thường được làm cho trẻ nhỏ. Nó có hình con thú ngộ nghĩnh và dễ thương như Pikachu, Doremon…
– Sanshoku Bento: Là loại cơm hộp có đặc trưng ba màu nổi bật hết sức vui mắt. Chúng thường được làm từ trứng, đậu hà lan và thịt băm nhỏ. Sau đó tất cả sẽ được trải thẳng hàng lên cơm.
– Makunouchi Bento: Cũng có đầy đủ cơm thịt rau củ và thậm chí cả một phần bánh ngọt Wagashi hoặc trái cây tráng miệng. Tên của loại Bento này có ý nghĩa là cơm hộp giữa giờ. Nó được ăn trong giờ giải lao khi khán giả đang xem dở một vở Kabuki hay Noh – hai loại hình kịch truyền thống Nhật Bản, thường có thời lượng khá dài.
