Khi cảm thấy tương lai phía trước quá mông lung, nhiều bạn trẻ thuộc thế hệ Gen Z đã mạnh dạn bỏ tiền đầu tư vào chứng khoán và tiền số, với mong muốn nhanh giàu và tìm cơ hội thành công mới. Dù chưa có kiến thức tài chính vững vàng, nhiều Gen Z không an phận làm việc văn phòng, mà có hứng thú hơn với thế giới tiền số này. Điều này càng trở nên hấp dẫn, khi mà hiện tại cơ hội có được công ăn việc làm ổn định đã thấp hơn những năm về trước. Về cơ bản thị trường chứng khoán, chính là cơ hội mới để kiếm tiền trong thời buổi xã hội hóa hiện nay.
Đầu tư chứng khoán là làm gì?
Hãy tưởng tượng việc bạn bắt đầu với một cửa hàng bán lẻ và cổ đông là các thành viên trong gia đình. Bạn quyết định bỏ 1 tỷ đồng để tạo lập một công ty mới. Bạn chia số cổ phần đó thành 10.000 cổ phiếu. Bạn định mức mỗi cổ phiếu ở mức 100.000 đồng. Nếu bạn bán tất cả các cổ phiếu đó cho các thành viên trong gia đình bạn sẽ có 1 tỷ đồng để phục vụ cho mục đích kinh doanh.
Sau một thời gian, công ty của bạn kiếm ghi nhận mức lãi là 500 triệu đồng. Mỗi cổ phiếu sẽ được hưởng 1/10.000 lợi nhuận. Bạn sẽ nhận được mức 50 triệu đồng chia cho 10.000 cổ phiếu; tương ứng với mỗi cổ phiếu sẽ thêm 50.000 đồng. Bạn sẽ có một cuộc họp được gọi là Đại hội đồng cổ đông được chủ trì của Hội đồng Quản trị. Và có sự tham gia của Cổ đông để quyết định rằng sẽ trả cổ tức bằng tiền hay bằng cổ phiếu; hoặc mở rộng công ty bằng việc tái đầu tư.
Nếu công ty của bạn đủ lớn, bạn có thể có một đợt phát hành cổ phần lần đầu tiên ra công chúng (được gọi là IPO); cho phép bạn được bán cổ phiếu trên thị trường chứng khoán hoặc thị trường tự do. Tất cả những điều trên được gọi là đầu tư chứng khoán. Nghĩa là việc bạn rót vốn và mua cổ phiếu của một công ty cổ phần. Cổ phiếu này sẽ có lúc tăng hoặc giảm, dựa trên việc kinh doanh của công ty đó. Đầu tư chứng khoán chính là cách góp vốn cổ phần để sở hữu cho mình một doanh nghiệp.
Chuyên gia chứng khoán Gen Z
Fairbanks là một trong những chuyên gia chứng khoán Gen Z (những người sinh năm 1996-2010) trên mạng xã hội. Anh muốn hướng dẫn những nhà đầu tư mới để họ không bị lợi dụng. “Hệ thống giáo dục không dạy bạn cách tạo thu nhập thụ động hoặc đầu tư vào cổ phiếu. Tôi nghĩ đó là một thiếu sót lớn. Mẹ tôi đã làm công việc giờ hành chính gần 40 năm. Không ai cần phải vất vả như vậy”, anh nói.
Fairbanks học về đầu tư thông qua các khóa trực tuyến, sách và podcast. Anh bắt đầu mua cổ phiếu bằng số tiền kiếm được từ các công việc phụ như HLV cá nhân và quay phim tự do. Trên mạng, anh đăng video với tiêu đề như “Những cổ phiếu sẽ giúp tôi thoát khỏi vùng ngoại ô” hay “Những cổ phiếu sẽ giúp tôi giàu có vào năm 2022”. Một trong số đó thu hút hơn 3 triệu lượt xem.
Có thể dễ dàng hoài nghi sự tự tin vô căn cứ của những người trẻ chưa tận mắt chứng kiến lần sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 2008. Tuy vậy, Gen Z có thể sở hữu điểm mạnh ẩn sâu bên trong. “Trong đầu tư, bạn sẽ giành lợi thế nếu được tiếp xúc nhiều thông tin. Gen Z dễ dàng cập nhật tin tức qua nhiều kênh khác nhau. Trong thời buổi khó tìm việc lương cao, cơ hội kiếm tiền nhờ đầu tư rất hấp dẫn”, chuyên gia bảo hiểm Patricia Pelayo-Romero (sống tại Munich, Đức) nói với VICE.
Vivian Sam chuyển qua chơi chứng khoán sau khi từ bỏ ước mơ làm đầu bếp
Vivian Sam từng khao khát trở thành đầu bếp. Năm 19 tuổi, anh đăng ký học quản lý khách sạn ở thành phố Bengaluru (Ấn Độ) và nhận ra công việc này quá căng thẳng với mình. Vì tò mò, anh đã tính toán lượng tài sản mình có thể làm ra với thu nhập từ lĩnh vực khách sạn. “Tôi sẽ mất gần 40 năm mới kiếm được một triệu USD”, anh nói.
Trong năm học cuối, Sam xem xét lại con đường sự nghiệp. Sau đó, vào mùa xuân năm 2020, đại dịch đã giúp anh lựa chọn. Anh quyết định học về giao dịch chứng khoán qua các khóa học trực tuyến trên YouTube và đầu tư với số tiền nhỏ dành dụm được. Hiện nay, ở tuổi 22, Sam là nhà đầu tư toàn thời gian tại thành phố Bhilai, bang Chhattisgarh, Ấn Độ. “Tôi bị nghiện cảm giác nhìn tiền tăng lên mỗi ngày. Tôi sẽ tiếp tục đầu tư vì mọi thứ vẫn đang diễn ra tốt đẹp”, anh chia sẻ.
Santiago Mezzano đầu tư để đảm bảo tương lai ổn định khi về già
Ở Thụy Sĩ, Santiago Mezzano (22 tuổi) bắt đầu chơi chứng khoán để tận dụng lợi thế của thị trường sau đại dịch. Anh vay tiền bố mẹ và bán khống trong đợt cách ly. “Bằng cách nào đó, tôi đầu tư đúng công ty và rời đi vào thời điểm thích hợp”, anh kể. Giờ đây, Mezzano đang đầu tư dài hạn và hy vọng có thể thu lợi nhuận trong nhiều thập kỷ tới.
Là sinh viên tâm lý học, chuẩn bị học thạc sĩ khoa học thần kinh thời gian tới, anh hiểu về các bệnh thoái hóa thần kinh và chi phí cho tuổi già. Mezzano bắt đầu lo lắng về cuộc sống sau khi nghỉ hưu của mình. “Ai sẽ chăm sóc tôi khi tôi 80 tuổi? Các quỹ hưu trí kém bền vững vì không ai có thể chi trả cho chúng. Tôi sẽ không tin tưởng vào hệ thống. Tôi muốn sống hạnh phúc khi về hưu”, anh nói.
Suy nghĩ lớn lao của Elena Broglia
Trong khi ổn định tài chính là mối quan tâm hàng đầu của nhiều nhà đầu tư. Elena Broglia (22 tuổi) có suy nghĩ lớn lao hơn. Là doanh nhân ở Milan (Italy), Broglia phát triển nền tảng để mọi người khám phá các sản phẩm bền vững và hướng tới nền kinh tế tuần hoàn.
Với khoản đầu tư tích cóp từ tiền tiêu vặt và thu nhập của những công việc trước đây. Cô lựa chọn các công ty có trách nhiệm với môi trường để hướng tới tương lai xanh. “Tôi muốn sử dụng tiền một cách ý nghĩa và đầu tư vào ý tưởng của người khác”, cô nói. Broglia nhận ra xu hướng ưa chuộng sản phẩm bền vững của người tiêu dùng. Cô tin rằng những công ty thuộc lĩnh vực trên sẽ làm tốt trong tương lai.
Rào chắn trước những biến động
Nhiều nhà đầu tư đặt niềm tin tương lai vào tiền ảo, chiến lược đầu tư bí ẩn nhất. Justine Castillo (24 tuổi), nhà giáo dục ngôn ngữ tại Philippines, lần đầu thấy tiềm năng của khoản đầu tư khi giá một Bitcoin tăng lên gần 20.000 USD vào năm 2017. Sự sụp đổ năm 2018 khiến rất nhiều người nghi ngờ tính hợp pháp của loại tiền tệ thay thế này. Nhưng sau đại dịch, thị trường tiền ảo dần phục hồi.
“Đầu đại dịch, các nền kinh tế phải chịu đựng tình trạng sản xuất đình trệ. Tôi xem tiền ảo là rào chắn trước những biến động của tiền pháp định”, Castillo cho biết. Anh không đơn độc khi coi tiền ảo là mạng lưới an toàn trong trường hợp thị trường sụp đổ. Robert Kiyosaki, doanh nhân và tác giả cuốn Cha giàu, cha nghèo, đã kêu gọi mọi người đầu tư vào “vàng, bạc và Bitcoin” nhiều hơn.
Gen Z táo bạo trong đầu tư
Trong khi các thế hệ trước chỉ tham gia thị trường chứng khoán khi có đủ kiến thức về tài chính. Những nhà đầu tư Gen Z có xu hướng chấp nhận rủi ro nhiều hơn khả năng chi trả. Chuyên gia bảo hiểm Pelayo-Romero cho biết nhiều thông tin trên TikTok về chứng khoán còn thiếu chính xác. Nếu không có sự tư vấn phù hợp, mọi người sẽ khó đưa ra lựa chọn đúng.
Gen Z đang chứng kiến thị trường chứng khoán tăng giá sau Covid-19 và đặt kỳ vọng sai lầm vào khả năng kiếm lời của nó. Tuy nhiên, về mặt lâu dài, điều này có thể giúp các bạn trẻ tăng hiểu biết về tài chính. “Với chứng khoán, bạn sẽ thành thạo hơn sau nhiều lần tiếp xúc. Điều khiến Gen Z táo bạo trong đầu tư là tình trạng của họ khá tuyệt vọng. Họ thực sự không còn gì để mất”, Pelayo-Romero nhận định.
